तमाशाची 'गंमत'


अंक – सत्यकथा, डिसेंबर १९७९ मनोरंजन आणि विरंगुळा ही माणसाची नेहमीच गरज राहिलेली आहे. काळानुरुप मनोरंजनाची साधने बदलतात तेव्हा जुनी साधने विस्मरणात जातात, जुन्या कला लयाला जातात. अशा कला जपून ठेवणे, त्यांचा वारसा टिकवून ठेवणे आणि इतिहासाच्या खुणा सांभाळून ठेवणे हे पुढे जिकीरीचे होते आणि मग नव्याला कवटाळत जुन्याविषयी हळहळ व्यक्त करत त्याच्या आठवणी जागवणे हा एक छंद बनतो. आज मल्टीप्लेक्सच्या काळात आपण जुन्या  एकपडदा चित्रपटगृहांविषयी बोलतो ते याच भावनेतून. तमाशा आणि त्याच्या आठवणी हा असाच एकेकाळी अनेकांसाठी आठवणींचा हळवा कोपरा होता. १९८० साली अनंतराव पाटील यांनी जागवलेल्या त्यांच्या बालपणीच्या  काळातील तमाशाच्या या आठवणी- ‘तमाशा’ या शब्दाला आमच्याकडचा भारदस्त शब्द म्हणजे ‘गंमत’. साधारणतः वडीलधारी व भारदस्त माणसे तमाशाला हा शब्द वापरायची; एरवी पोरेटोरे व खेड्यातील  मंडळी तर ‘तमाशा’च म्हणायची. साधारणतः गावच्या जत्रेला, कुणाला नवसासायासाने मूल झाले तर गावात ‘गंमत’ आणायचे. उन्हाळ्यात खळी आटपली की गावातील मंडळी पावसाच्या पहिल्या सरीपर्यंत रिकामीच. त्याच काळात गावातील जत्रा, तमाशा, लग्नकार्ये उरकली जायची. अक्षय्यतृतीयेला गावच्या भवानीची जत्रा नदीच्या वाळंवटात तीन दिवस चालायची. त्याच काळात नदीच्या वाळवंटात ‘गंमत’ उभ्या राह्यच्या. पाटलांच्या, चौधरींच्या, महाजन मंडळींच्या  शेतात असे ‘गंमती’चे फड उभे राह्यचे. त्याकरता तरुण उत्साही मंडळी फाळा (वर्गणी) गोळा करायला उत्साहाने लागायची. खेड्यात पैशांची नेहमीच वानवा. घराघरागणिक एक रुपया फाळा मिळावयाला मंडळींना तीन-तीनदा चकरा मारायला लागायच्या. साधारण पन्नासेक रुपये जमले की चांगली ‘गंमत’ पर ...

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * मोफत सभासदत्व !* ' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .


सत्यकथा , अनुभव , पुनश्च , अनंतराव पाटील

प्रतिक्रिया

  1. ajaygodbole

      6 वर्षांपूर्वी

    अप्रतिम लेख.

  2. shriramclinic

      6 वर्षांपूर्वी

    फार सुंदर लेख

  3. Nilkanthkesari

      6 वर्षांपूर्वी

    छान... अर्थातच खुप सुंदर पण तमाशातील अस्सल गावरान विनोदाची झलक अजून थोडी दाखवायला हवी होती... असो..चांगल्या लेखाबद्दल धन्यवाद

  4. amarsukruta

      6 वर्षांपूर्वी

    वाह फार मस्त

  5. gondyaaalare

      6 वर्षांपूर्वी

    अगदी हुबेहूब चित्र रेखाटले आहे . ह्या फुकट वा स्वस्तातल्या करमणुकी आता गायबच झाल्या



वाचण्यासारखे अजून काही ...

sa

पुनश्च.कॉम

आम्ही आहोत साहित्य व्यवहारातले ‘शबरी’!
तुम्हाला शबरीची बोरे माहिती आहेतच. बोरे चाखून, त्यातली जी उत्तम होती ती शबरीने श्रीरामाला अर्पण केली होती. त्याच धर्तीवर “पुनश्च डॉट कॉम” या उपक्रमाद्वारे साहित्य व्यवहारातील शबरीची भूमिका आम्ही करत आहोत. त्याच निष्ठेने उत्तमातलेही उत्तम साहित्य तुमच्यापर्यंत पोचवण्यासाठी आम्ही प्रयत्नशील आहोत. साहित्याची निवड करताना सर्व प्रकारचा रसास्वाद मिळून तुमचे साहित्यिक भावविश्व कसे समृद्ध होइल हे आम्ही काळजीपूर्वक पाहतो. नव्या काळाशी सांधा जोडत हा सगळा व्यवहार आम्ही डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर करत आहोत. म्हणजे वाचण्यासाठी तर आहेच, ऐकण्यासाठी आणि पाहण्यासाठी देखील कसदार कंटेंट इथे मिळत राहणार आहे. बोरे जशी विविध प्रकारांची,रंगांची, आकारांची असतात तसेच साहित्यही बहुधांगी असते. मराठी भाषेत गेल्या शे-दीडशे वर्षात हजारो लेखकांनी, अनेक विषयांवर साहित्य निर्मिती केली आहे. त्यातले कसदार साहित्य निवडून ‘पुनश्च’ अंतर्गत या डिजिटल व्यासपीठावरुन देत आहोत.

अतिरिक्त माहिती

आपण जर का या व्यासपीठावरील कोणत्याही साहित्यामुळे नाराज झाला असाल अगर आपल्या भावना दुखावल्या असतील तर editor@punashcha.com या मेल आयडीवर लगेच संपर्क साधा.

Install on your iPad : tap and then add to homescreen
start:scripts