आपल्या जगण्यातला 'ब्रिटिश संस्कार'


महामहोपाध्याय दत्तो वामन पोतदार (५ ऑगस्ट १८९० ते ६ ऑक्टोबर १९७९) हे मराठीतील एक महत्त्वाचे इतिहास संशोधक. शास्त्रीय पद्धतीने इतिहास कसा लिहावा याबाबत त्यांनी ग्रंथही लिहिला होता. मराठ्यांचा इतिहास हा त्यांच्या संशोधनाचा, अभ्यासाचा प्रमुख विषय. इतिहासकार अभ्यास करताना त्या त्या काळातील घटनांची सत्यासत्यता पडताळण्याची साधने शोधतात त्याचवेळी काळाच्या ओघात झालेले बदलही किती आणि कसे सूक्ष्मपणे टिपतात याचा उत्तम नमूना म्हणजे प्रस्तुतचा लेख आहे. मुस्लिम शासकांचा आपल्या जगण्यावर, संस्कृतीवर पडलेला प्रभाव आणि ब्रिटिश शासकांचा प्रभाव यात खूपच फरक आहे. ब्रिटिशांनी बदल घडवून आणले ते जगण्याच्या शैलीत आणि विचार करण्याच्या पद्धतीत. ब्रिटिशांना कितीही शिव्या घातल्या तरी आपण आपल्या जगण्यात एकदा आलेला ‘ब्रिटिश’ कधीच घालवू शकलेलो नाही...हा लेख वाचला की ते पटेल. ********** अंक – अमृत, मे १९६५ ब्रिटिश राजवटीच्या आगमनापूर्वी महाराष्ट्रांतील समाजजीवन हे सर्वसामान्यपणे धार्मिक समजुती व जुन्या परंपरा यांच्यावर आधारलेल्या चालीरीतींनुसारच चाललें होतें. सकाळपासून संध्याकाळपर्यंतचे सर्व जीवन अशा रीतीने केवळ पारंपारिक चालीरीतींवरच आधारलेले असे. समाज गतिमान असण्यापेक्षा गतिशून्यच जास्त होता. समाजांत बदल होत होते, नाही असें नाही. परंतु ते अतिशय सूक्ष्म आणि अप्रत्यक्षपणे घडून येत असत. ब्रिटिश लोक येण्यापूर्वी महाराष्ट्रांतील जुन्या चालीरीति आणि समारंभ वगैरेंमध्ये मुसलमानी राज्यकर्त्यांमुळे थोडासा बदल हा झाला होता याचे कारण हेंच. उदाहरणार्थ, खेड्यापाड्यामध्ये केवळ मुसलमानच नव्हे तर हिंदुदेखील मशिदींना पवित्र मानीत. पुढे ब्रिटिश राज्यकर्ते आल्यावर त्यांच्या राज्यसत्तेचाही स ...

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * मोफत सभासदत्व !* ' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .


चिंतन , समाजकारण , अमृत

प्रतिक्रिया

  1. harish.tamhankar@yahoo.in

      6 वर्षांपूर्वी

    पोतदार यांचा लेख म्हणजे त्यात नवीन अभ्यासपूर्ण माहिती आणि विश्लेषण असणारच. आणि असा लेख वाचायला मिळणे म्हणजे आनंद.

  2. drshaileshadhar@gmail.com

      6 वर्षांपूर्वी

    छान वाटला लेख..पूर्वी चे लोकांचे राहणीमान चा ली रिती उत्सव या बद्दल ही वाचावयास मिळेल का,?

  3. shripadjos@gmail.com

      6 वर्षांपूर्वी

    सुंदर लेख

  4. prithvithakur1

      6 वर्षांपूर्वी

    सुंदर लेख!

  5. bookworm

      6 वर्षांपूर्वी

    कालाय तस्मै नमः!



वाचण्यासारखे अजून काही ...

sa

पुनश्च.कॉम

आम्ही आहोत साहित्य व्यवहारातले ‘शबरी’!
तुम्हाला शबरीची बोरे माहिती आहेतच. बोरे चाखून, त्यातली जी उत्तम होती ती शबरीने श्रीरामाला अर्पण केली होती. त्याच धर्तीवर “पुनश्च डॉट कॉम” या उपक्रमाद्वारे साहित्य व्यवहारातील शबरीची भूमिका आम्ही करत आहोत. त्याच निष्ठेने उत्तमातलेही उत्तम साहित्य तुमच्यापर्यंत पोचवण्यासाठी आम्ही प्रयत्नशील आहोत. साहित्याची निवड करताना सर्व प्रकारचा रसास्वाद मिळून तुमचे साहित्यिक भावविश्व कसे समृद्ध होइल हे आम्ही काळजीपूर्वक पाहतो. नव्या काळाशी सांधा जोडत हा सगळा व्यवहार आम्ही डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर करत आहोत. म्हणजे वाचण्यासाठी तर आहेच, ऐकण्यासाठी आणि पाहण्यासाठी देखील कसदार कंटेंट इथे मिळत राहणार आहे. बोरे जशी विविध प्रकारांची,रंगांची, आकारांची असतात तसेच साहित्यही बहुधांगी असते. मराठी भाषेत गेल्या शे-दीडशे वर्षात हजारो लेखकांनी, अनेक विषयांवर साहित्य निर्मिती केली आहे. त्यातले कसदार साहित्य निवडून ‘पुनश्च’ अंतर्गत या डिजिटल व्यासपीठावरुन देत आहोत.

अतिरिक्त माहिती

आपण जर का या व्यासपीठावरील कोणत्याही साहित्यामुळे नाराज झाला असाल अगर आपल्या भावना दुखावल्या असतील तर editor@punashcha.com या मेल आयडीवर लगेच संपर्क साधा.

Install on your iPad : tap and then add to homescreen
start:scripts