भोगवाद आणि साहित्य - भाग ३

पुनश्च    ना. सी. फडके    2021-07-14 06:00:02   

अंक : हंस, फेब्रुवारी १९५६

व्यक्तीच्या जीवनाचं सार्थक्य कशांत तर जन्ममरणाच्या फेऱ्यांतून, सुखदुःखाच्या चक्रांतून मुक्त होण्यांत! ब्रह्मपद मिळविण्यांत! निर्वाणांत! राष्ट्राच्या जीवनाचं सार्थक्य मात्र फार वेगळ्या गोष्टींत आहे. या बाबतींत विचारवंतांनी आपल्या मनाच गोंधळ कधी होऊं देतां कामा नये. भगवद्गीतेविषयी माझा एक आवडता विचार आहे, तो हा की, अर्जुनाला जो ‘व्यामोह’ झाला होता तो व्यक्तिजीवनाची मूल्यं आणि राष्ट्रजीवनाची मूल्यं यांच्या बाबतीतलाच होता. त्या दोहोची गल्लत करून तो म्हणत होता, ‘नको हे लढणं!’ आप्तस्वकीयांची हत्या करून राज्य मिळविण्यापेक्षां त्या राज्याचा त्याग केलेला काय वाईट, अशा शंकेनं तो गोंधळला होता. राज्यभोगापेक्षां राज्यत्यागच त्याला अधिक बरा वाटत होता. त्याला कळेनासं झालं होतं की, वैयक्तिक हिताहिताच्या दृष्टीनं माणसाचं जे कर्तव्य असतं, त्याहून समाजाचा किंवा राष्ट्राचा एक घटक या दृष्टीनं त्याचं कर्तव्य सर्वस्वी भिन्न असण्याची शक्यता आहे. म्हणून पराक्रम, हिंसा आणि राज्यभोग यांची त्याला भिती वाटू लागली होती! गीता सांगितली गेली ती अर्जुनाच्या मनाचा हा गोंधळ नाहीसा करण्यासाठीच! व्यक्तिजीवन व राष्ट्रजीवन यांची मूल्यं भिन्न भिन्न आहेत हे त्याच्या मनावर ठसविण्यासाठीच!

...

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * मोफत सभासदत्व !* ' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .


हंस , चिंतन
चिंतन

प्रतिक्रिया

  1. atmaram jagdale

      4 वर्षांपूर्वी

    छान लेख . बरेचसे समज - गैरसमज दूर झाले



वाचण्यासारखे अजून काही ...

sa

पुनश्च.कॉम

आम्ही आहोत साहित्य व्यवहारातले ‘शबरी’!
तुम्हाला शबरीची बोरे माहिती आहेतच. बोरे चाखून, त्यातली जी उत्तम होती ती शबरीने श्रीरामाला अर्पण केली होती. त्याच धर्तीवर “पुनश्च डॉट कॉम” या उपक्रमाद्वारे साहित्य व्यवहारातील शबरीची भूमिका आम्ही करत आहोत. त्याच निष्ठेने उत्तमातलेही उत्तम साहित्य तुमच्यापर्यंत पोचवण्यासाठी आम्ही प्रयत्नशील आहोत. साहित्याची निवड करताना सर्व प्रकारचा रसास्वाद मिळून तुमचे साहित्यिक भावविश्व कसे समृद्ध होइल हे आम्ही काळजीपूर्वक पाहतो. नव्या काळाशी सांधा जोडत हा सगळा व्यवहार आम्ही डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर करत आहोत. म्हणजे वाचण्यासाठी तर आहेच, ऐकण्यासाठी आणि पाहण्यासाठी देखील कसदार कंटेंट इथे मिळत राहणार आहे. बोरे जशी विविध प्रकारांची,रंगांची, आकारांची असतात तसेच साहित्यही बहुधांगी असते. मराठी भाषेत गेल्या शे-दीडशे वर्षात हजारो लेखकांनी, अनेक विषयांवर साहित्य निर्मिती केली आहे. त्यातले कसदार साहित्य निवडून ‘पुनश्च’ अंतर्गत या डिजिटल व्यासपीठावरुन देत आहोत.

अतिरिक्त माहिती

आपण जर का या व्यासपीठावरील कोणत्याही साहित्यामुळे नाराज झाला असाल अगर आपल्या भावना दुखावल्या असतील तर editor@punashcha.com या मेल आयडीवर लगेच संपर्क साधा.

Install on your iPad : tap and then add to homescreen
start:scripts