माणूस लक्षात ठेवावा कसा? बहुधा या प्राथमिक गरजेतून नावं आली आणि मग कुटुंब व्यवस्था जन्माला येऊन विस्तारत गेली तशी हळूहळू हा त्याचा मुलगा, तो याचा मुलगा म्हणून जोडनावं आली. त्यानंही गरज भागेना म्हणून प्रत्येक कुटुंबासाठीचं विशेषनाम म्हणून बहुधा आडनावं जन्माला आली. ती कशी पडली असावीत या प्रश्नातून या लेखाचा जन्म झाला. सामाजिक इतिहासात अत्यंत मनापासून रस असलेल्या अरुण टिकेकर यांनी तो तसाच रसभरीत लिहिलाही.. ******** काही आडनावांच्या बाबतीत मला नेहमीच कुतूहलजन्य आश्र्चर्य वाटत आलं आहे. ही अशी आडनावं कोणी अन् का ‘ठेवली’ असतील, कुणाला अन् का ती ‘मिळाली’ असतील, त्यांनी ती का स्वीकारली असतील, सारंच कोड्याप्रमाणं वाटतं. महाविद्यालयीन जीवनात एकदा आमचा क्रिकेटचा संघ किर्लोस्करवाडीला सामना खेळायला गेला होता. दोन्ही संघ समोरासमोर उभे करून तिथले महाव्यवस्थापक गुणे अन् संचालक चिमणराव किर्लोस्कर खेळाडूंच्या ओळखी करून घेत होते. तेव्हा ध्यानात आलं की, त्यांच्या संघाच्या ‘ओपनिंग बॉलर’चे आडनावच मुळी ‘हातमोडे’ होतं. मनात आलं, दुसऱ्या बोलरचं आडनाव ‘डोईफोडे’ तर नसावं ? कल्पना वाईट नव्हती, आजही नाही. जलद गोलंदाजांची ‘हातमोडे’ अन् ‘डोईफोडे’ ही आडनावं असतील तर प्रतिस्पर्धी संघाच्या फलंदाजावर किती ‘मनोवैज्ञानिक दबाव’ येईल, याचा काही अंदाज ? कुणी ठेवली असतील अशा प्रकारची आडनावं ? गंमतीनं कुणी एखाद्याला त्याला अप्रिय वाटणाऱ्या आडनावानं पुकारलं असेलही कदाचित. पण म्हणून ते आडनाव त्याला कायमचं चिकटावं ? त्याच्या घराण्यालाही ते पिढ्यान् पिढ्या बळेबळे मिरवावं लागावं ? हा एकप्रकारे त्या घराण्यावर अन्यायच नाही का ? समाजानं जाणीवपूर्वक केलेला... आडनावांचा इतिहास हा खरं तर मोठ् ...
हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * मोफत सभासदत्व !* ' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .
and then add to homescreen
Sachinkumar Mane
5 वर्षांपूर्वीकिर्लोस्करवाडीला महाविद्यालय कधी सुरू झाले?
5 वर्षांपूर्वी
राजेश्री डोईफोडे मस्त वाटलं लेख वाचून मज्जा वाटली कारण आमचे आडनाव ही काहीस गमतीशीर च आहे. मला ही प्रश्न पडाय चा ही आडनाव कोणी बनवली असतील
Raj
7 वर्षांपूर्वीखूप छान लेख..आडनावांची यादी तशी न संपणारीच. शेंबडे, नाळे, टकले, बोडके इ. व्यंगात्मक आडनावांबरोबरच पारधी समाजात तर 'नामकरण' वगैरे विधी होतच नाहीत. बाळ जन्माला आल्या आल्या तत्कालीन घडत असलेल्या घटनांवरुन बाळाला पुकारायल्या सुरुवात करतात. उदा. डोक्यावरुन विमान जात असेल तर "इमान्या" वगैरे वगैरे....
Shreekant
7 वर्षांपूर्वीसुंदर लेख
sureshjohari
7 वर्षांपूर्वीखूप छान लेख , मस्त माहिती
rahulwagh
7 वर्षांपूर्वीmast lekh kharach maja ali
shubhada.bapat
7 वर्षांपूर्वीबापट कसे आले असेल ? हा आञ दिवसभर भुंगा
bookworm
7 वर्षांपूर्वीसोडावाॅटर बाॅटल ओपनरवाला....आडनावांच्या धम्माल गमतीजमती वाचून मजा आली.
सतीश चाफेकर
7 वर्षांपूर्वीमस्त माहिती
Meenalogale
7 वर्षांपूर्वीअतिशय वाचनीय आणि रोचक लेख.