अंक : हंस, जानेवारी १९५८ हल्ली आपण शून्यांधळे झालो आहोत. म्हणजे काय तर आपण जे आकडे ऐकतो त्यांत किती शून्य असतील याचा विचार करणे आपण सोडून दिले आहे. किती तरी हजार कोटी रूपयांचे घोटाळे, बँकांच्या बुडीत कर्जाचे महाकाय आकडे आणि एखाद्या प्रकल्पासाठी मंजूर होणाऱ्या अजस्त्र रकमा ऐकून आणि वाचून आपल्याला शून्यांची आता नवलाई वाटत नाही. शिवाय प्रत्येकाच्या हाती असलेल्या स्मार्टफोनवर कॅल्क्युलेटर नामक गणिती विराजमान असल्याने हिशेबात तीन पेक्षा जास्त शून्यांचा विचार करायचा झाला तर तोच करतो. परंतु ज्यांना गणित हा विषय वाटत नाही तर छंद वाटतो, अडथळा वाटत नाही तर कलानंदाचे साधन वाटते त्यांच्यासाठी 'आकडेमोड' हा ललीत विषय असतो. तब्बल बासष्ट वर्षांपूर्वी प्रसिद्ध झालेला हा लेख गणिताकडे पाहण्याचा असाच एक दृष्टिकोन देतो. हंस या अंकात जानेवारी १९५८ मध्ये प्रसिद्ध झालेला हा लेख तुमच्यासाठी पुनश्च... ******** रविवारचा दिवस होता. जेवणानंतरचा वामकुक्षीचा कार्यक्रम मी ताबडतोब सुरू केला होता. बाहेर सतीश आणि श्रद्धा यांचा संवाद चाललेला होता, तो मी पडल्यापडल्याच ऐकत होतोः “मामा मला दहा गोळ्या देणार आहे.” श्रद्धा म्हणाली. “मला तर शंभर देणार आहे!” सतीशने नुकत्याच कुठेतरी ऐकलेल्या ‘शंभर’ ह्या शब्दाचा उपयोग करून म्हटले. “पण मामा मला हज्जार गोळ्या देणार आहे!” श्रद्धेला हजाराची कल्पना असल्याने तिने त्याचा उपयोग केला. पण सतीश कांही कमी नव्हता. त्यानें शंभर आणि हजार या दोन्ही शब्दांचा उपयोग करून म्हटले, “मला शंभर हजार गोळ्या देणार आहे!” त्यावर श्रद्धेने आपल्या गणिताचे ज्ञान प्रकट करीत म्हटले, “तूं म्हणशील त्यावर शून्य इतक्या गोळ्या मला ...
हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * मोफत सभासदत्व !* ' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .
शिक्षण
, हंस
, ज्ञानरंजन
, बालसाहित्य
, विज्ञान- तंत्रज्ञान
and then add to homescreen
smdhade69@gmail.com
5 वर्षांपूर्वीछान
shripad
5 वर्षांपूर्वीजोशी जेव्हा म्हणतात की अनंताला कितीनेही गुणले तरी अनंतच राहते ते तितकेसे बरोबर नाही. शून्याने अनंताला गुणले की काय मिळते? जेव्हा एखाद्या धन (positive) किंवा ऋण (negative) संख्येने आपण (धन) अनंताला गुणतो तेव्हा (धन/ऋण) अनंत मिळेल पण शून्याने गुणल्यावर काय मिळते हे सुस्पष्ट नाही. त्याची व्याख्या गणिताने केलेली नाही. - smgarge@gmail.com
shripad
5 वर्षांपूर्वीछान लेख आहे, गणितातील किचकट संकल्पना सोप्या करून सांगितल्या आहेत.